We geven hier de tekst van de inleiding van de dienst van Annelies van Pijpen en daarna de preek. De preek van de Leek werd gehouden op zondag 23 september 2018 in de Paaskerk in Baarn.

 

Inleiding

Goedemiddag, fijn dat u allen bent gekomen om te luisteren naar mijn preek.

Ik zie veel bekende gezichten maar ook veel onbekende, vandaar dat ik voor degenen die mij niet kennen mezelf eerst zal voorstellen. Mijn naam is Annelies van Pijpen, ben 56 jaar, heb een mooie lieve dochter van 33 jaar die samen met haar even lieve man en 2 heerlijke kleinkinderen om de hoek woont. Een prachtige zoon van 31 jaar die samen met zijn Amerikaanse verloofde in Washington woont, twee bijzondere bonusdochters en schoonzonen en een lieve aanstaande man als steun en toeverlaat. Ook wil ik mijn moeder niet vergeten te noemen. Ze is inmiddels op een gezegende leeftijd en woont op het mooiste plekje van Baarn waar ze vanaf haar terras zwaait naar iedereen die voorbij komt.

Ik ben al meer dan 25 jaar werkzaam in de uitvaartbranche. Samen met een fijn team mensen om me heen verzorgen we alles wat er komt kijken na een overlijden. Dat heeft mij veel moois gebracht en zoals alles twee kanten heeft, ook gekost.

Waarom sta ik hier, dat vraag ik mezelf ook af op dit moment, maar goed….. wie a zegt….

Er zijn meerdere redenen, toen ik een mail kreeg van dominee Jos met de vraag of ik de preek van de leek wilde houden, begon ik spontaan te lachen… Ik… waarom… echt niet… dat is niets voor mij… te hoog gegrepen… wie komt er nou naar mij luisteren…. U snapt het wel. Op zo’n vraag zeg je niet zomaar ja maar ook niet zomaar nee.

Het bleef een beetje hangen in mijn hoofd en hoe harder ik nee zei, hoe meer zin ik er in kreeg. Op dat moment was ik bijna klaar met een revalidatietraject van 20 weken. Ik ben onzichtbaar ziek, zoals ze dat noemen, heb spier- en gewrichtsprobleem. Tijdens het revalidatietraject werd er ook gesproken met een psycholoog. Wat zijn je valkuilen, hoe is het zo gekomen, waar sta je nu enz. Mede door deze gesprekken stond ik weer wat steviger in mijn schoenen, vond ik weer m’n balans en is het juist nu een mooie tijd om een moeilijke periode in mijn leven af te sluiten door bezig te zijn met zoiets bijzonders als de Preek van de Leek.

Reden 2 is mijn zoon. Hij is wetenschapper en moet voor zijn werk vaak presentaties houden. Dat was nooit echt zijn hobby. Vaak belde hij mij voor zo’n presentatie en vertelde dan dat hij het echt niet ging doen en dat hij niets meer wist. Ik op mijn beurt stelde hem gerust en vertelde dat hij een topper is…. Is hij ook… en dat hij natuurlijk wat zenuwachtig zou zijn maar kom op het is maar een uurtje van je hele leven. Deze middag is ook maar een uurtje van mijn leven en ik ben best zenuwachtig (geweest). Maar ik sta hier wel.

Reden 3 het is een te mooie uitdaging om als dochter van de koster van de Pauluskerk zelf een dienst te mogen organiseren. Ik heb genoeg diensten in mijn leven meegemaakt waarvan ik dacht had dat niet anders gekund? Maar ook vaak genoeg er iets van opgestoken en meegenomen in mijn verdere leven. En ik heb altijd met heel veel plezier samengewerkt met ds Schaap en ds Alma bij de voorbereidingen voor de kindernevendiensten?

Voordat ik definitief ja heb gezegd heb ik na ons eerste gesprek gevraagd of ze het nog steeds aan durfden om mij een heel uur lang aan het woord te laten…. Gelukkig werd dat bevestigd.

Al met al een bleek de vraag van ds. Jos een prachtige vraag waarop ik geen nee kon blijven zeggen.

Ik kreeg de vrije hand om onderwerp, muziek etc te gaan bedenken en ging aan de slag. Het resultaat….  Ik hoop dat ik u niet zal teleurstellen. Ik ben gewoon mezelf zoals ik altijd mezelf probeer te zijn.

Mijn achtergrond is een Christelijke achtergrond. Vandaar dat ik vandaag de naam van God zal gebruiken en noemen. Mocht er iemand zijn die daar aanstoot aanneemt, wees dan zo vrij om in gedachten daar een eigen naam of woord in te vullen. Het is geenszins de bedoeling dat iemand op deze middag zich hierbij niet prettig voelt.

 

Tijdens het voorbereiden van deze middag kwam ik tot de conclusie dat er veel bijzondere en belangrijke woorden zijn die met een V beginnen. Ik noem er een paar:

Verlies

Vluchten

Victorie

Verdraagzaamheid

Verliefd

Vriendelijkheid

Vrijheid

Vertrouwen

Ik heb gekozen voor  Vreugde, verdriet en vrede.
Waar ik het vandaag met u over wil hebben is de balans tussen Vreugde en verdriet en de uiteindelijke vrede die er kan en mag zijn met jezelf.

Ook een belangrijk woord met een V is vandaag.

We gaan zo kijken en luisteren naar een jonge vrouw die ongeneeslijk ziek is. Ze zingt over Vandaag. We leven ons leven vaak met het kijken naar het verleden of maken plannen voor morgen of volgend jaar en vergeten vandaag te leven en te genieten.

Het verleden kunnen we niet veranderen maar moeten we accepteren en we kunnen ervan leren. Plannen maken is ook niets mis mee maar sta eens wat vaker stil bij het hier en nu. Morgen komt later en gisteren is alweer weg.

Ik open deze dienst met bemoedigende woorden

Onze hulp is in de naam, van de Heer, die ruimte gemaakt heeft voor de lucht zodat wij kunnen ademen en voor het land, zodat wij daarop kunnen lopen.

De Heer die altijd trouw blijft en niet loslaat het werk dat zo liefdevol is begonnen.

Daarom mogen we blij zijn en de rust en vrede ervaren.     Zo mag het zijn.

 

Preek – Vreugde ~ Verdriet ~ Vrede

Haar naam is Gon, ik ontmoette haar jaren geleden tijdens een gesprek met haar en haar partner die ongeneeslijke ziek was. Hij wilde graag zelf zijn uitvaart regelen en had nog wat vragen. Voor mij was dit de eerste keer dat ik zo’n gesprek mocht voeren. Ik was nog jong, onder de indruk, luisterde en probeerde zo goed ik kon de vragen te beantwoorden. Ik zag verdriet bij beiden omdat het voorbij was, vreugde om wat er was geweest en vrede omdat het echt zo niet verder kon. En het raakte me diep. Een paar weken later was zij alleen.

Haar naam is Maxima, ze zat voor de in de kerk, ze ging trouwen met onze prins. Het beeld van die traan op haar wang ontroerde iedereen. Ze miste haar vader op die dag, vreugde en verdriet streden om een plaats en daar was die traan, ze had er vrede mee.

Haar naam is Fatou, moeder van 2 kleine jongens in Gambia. Ze kan zelf niet voor hen zorgen, daarom wordt dit gezin gesponsord. De jongetjes kunnen daardoor naar school. Ik zie een foto van haar met de kleine mannen terwijl ze een doos met eten uitpakken die wij hebben gestuurd en ze kijkt niet blij. In eerste instantie snap ik dat niet maar dan zie ik in haar ogen dat ze beschaamd is dat ze niet zelf kan zorgen voor haar kinderen. Ook hier is er verdriet en vreugde die het tegen elkaar opnemen. Hopelijk vindt ze uiteindelijk vrede met haar situatie en kan ze de hulp die wij kunnen geven accepteren.

Haar naam is Jochebed. Moeder van Aram, Mirjam en Mozes, wat zal ze blij geweest zijn dat ze nog een kindje verwachte. En wat zal ze verdrietig geweest zijn dat ze van haar pasgeboren jongetje weer afstand moest doen. Hoe ondoenlijk is dat… Hoe moet dat… Als ik erover nadenk krijg ik het warm en koud tegelijk. Het zweet breekt me uit bij het idee dat er iets met m’n kinderen of kleinkinderen gebeurt. Hoe hopeloos en machteloos zal deze moeder zich gevoeld hebben.

Ze bedenkt samen met Mirjam een plan. Het verhaal van het biezenmandje. Het biezenmandje dat een Ark was voor haar baby die nog geen naam had. Al biddend zette ze het biezen arkje in het water: ” In uw handen, o God, beveel ik zijn geest, Heer red hem”. Ze spraak dezelfde woorden als Noach die gebeden heeft in zijn Ark, ‘In uw handen, o God, beveel ik mijn geest en de geest van al wat leeft en met mij vaart’. En God heeft gehoor gegeven. Hij werd gered en daarmee mens en dier.

Zo ook geschiedde het met de kleine baby. Mirjam zijn zus hield de wacht in het riet. De prinses hoorde geluid vanaf het water komen, gehuil van een baby. Dat moest een Hebreeuws kindje zijn dat kon niet anders. Ze werd ontroerd en ontfermde zich over het babytje terwijl ze zich afvroeg hoe ze het kindje kon voeden. Mirjam was goed geïnstrueerd en haalde haar moeder die de baby kon voeden zolang het nodig was. Hoe gelukkig zal ze geweest zijn dat haar zoon kon blijven leven en dat ze hem mocht blijven zogen, maar hoe hard is het geweest om daarna weer afstand van hem te moeten doen. En toch denk ik dat er uiteindelijk vrede in haar hart gekomen is. Ze heeft losgelaten uit liefde en in vertrouwen op God.

Haar zoon hoefde niet gedood te worden. Het tegenovergestelde gebeurde eigenlijk. Hij is een mensenredder geworden. De prinses noemde de baby Mozes. Wat in het Egyptisch betekent: Zoon van…. Maar in het Hebreeuws wordt de naam Mozes vertaald als -eruit getrokken-. Er is geen mooiere naam denkbaar voor een man zoals hij. Uit het water getrokken, gered – de Geredde. Naarmate hij ouder werd werd het steeds duidelijker dat Mozes niet zomaar is gered. Hij is aan het water van de dood ontkomen om later zijn volk aan het water van de dood te doen ontkomen.

Door God gestuurd? Hoe moeilijk en hoe mooi tegelijk is dat? Is er een hoger doel?

Zijn er eigenlijk wel antwoorden voor deze vragen….. In het leven van Mozes als we terugkijken kunnen we een hoger doel zien. In onze eigen levens is dat vaak onmogelijk. We kunnen niet overzien waarom iets gebeurd of wat het hogere plan zou kunnen zijn. We kunnen geen vrede hebben met sommige situaties waarin de logica ver te zoeken is. En blijven de waaroms en waarvoors als een groot vraagteken boven onze hoofden hangen. En toch geloof

ik in de goedheid en grootheid van God, of welke andere naam je er ook aan wilt geven. God is een god van liefde. Want er zijn ook zoveel mooie dingen die we mee mogen maken. Soms hele kleine subtiele situaties of dingen die maken dat we overeind blijven, dat we vreugde mogen ervaren.

Zo kennen we allemaal zoals we hier zitten onze momenten van vreugde en verdriet

als verdriet verdwijnt, verdwijnt ook de vreugde.

Geen gloria zonder kyrië.

Zoals het hier staat lijkt het of het een niet zonder het ander kan. En ik denk dat dat ook klopt.

Zelf heb ik daar in mijn leven vaak over nagedacht en vooral mee geworsteld. Het leed in de wereld, de honger, de oorlogen, en ook het leed om de hoek hoe zit dat? En hoe zit het met bidden om regen als er in andere delen van de wereld mensen verdrinken door het teveel aan regen en overstromingen. Afgelopen zomer is er ook weer veel gebeurt in de wereld. Dichtbij en ver weg. De kindjes, hun begeleidster en de families in Oss deze week. Bij het noemen van de naam van Koen, weten we allemaal dat dit een nachtmerrie is die je niet wilt meemaken. En dan een 30 jarige dominee uit Alkmaar die verdrinkt in Zwitserland. Wat een afschuwelijk drama. Hij laat een vrouw en 4 kleine kinderen na. Anne Faber niet te vergeten en Savannah. Dit is nog maar een hele kleine greep uit hele ernstige gebeurtenissen van deze zomer. We reizen met elkaar de wereld over en zijn kwetsbaarder dan ooit. Door sociale media weten we bijna gelijk wat er aan de andere kant van de wereld gebeurt. Dat was in de tijd van Mozes een heel ander verhaal.

Ik heb mezelf zo vaak horen zeggen: Het komt wel goed…. Maar niet alles komt wel weer goed. Leven doet soms pijn, heel erg pijn. Dat komt door gemis, ziekte, of door sombere gedachten die radeloos maken. Door onderdrukking, door niet meer weten wie je nou eigenlijk bent. En dan is het een behoorlijke dooddoener om te zeggen het komt wel weer goed. Wat kan je dan zeggen…. Ik begrijp het? Doe je dat ook echt? Kan je begrijpen dat iemand somber is als de zon zo heerlijk schijnt. Kan je snappen dat je na een 5e chemokuur zo ziek bent dat je er liever mee zou stoppen of is het te begrijpen dat je iemand zo mist als jezelf dat nog niet hebt meegemaakt? Soms zijn er geen woorden, dan is samen stil zijn het enige wat kan.

De ijkpunten in het leven. Er is vaak een leven voor en een leven na…. Het wordt nooit meer zoals het was. Maar dat hoeft niet altijd te betekenen dat het altijd slechter wordt. Het zal anders zijn. Maar er hoeft geen waarde aan te hangen. Het zal je vormen en helpen in de rest van je leven.

Als je diepe dalen hebt meegemaakt zullen de toppen hoger zijn. Als je veel verdriet hebt gehad en de zon weer een beetje in je leven gaat schijnen, sta je daar nog meer voor open, dan dat het je altijd voor de wind gaat. Soms lijkt het of andere mensen alles hebben, geld, geluk, veel vrienden. Maar niet alles is wat het lijkt. Je kunt niet in iemands hart kijken. Kijk in je eigen hart en zie wat je gelukkig maakt. Als je verdriet of tegenslag hebt, sta er even bij stil, benoem wat je ongelukkig maakt, geef het wat ruimte maar geef het niet al je ruimte en energie. Probeer hierna te benoemen wat op dat moment je gelukkiger kan maken. Iets kleins wat haalbaar is, zoals de warmte van de zon op je snoet, de stem van een vriend of vriendin, muziek, een wandeling. Wat ook maar in je opkomt. En ik weet zeker dat verdriet en vreugde ( ook al is het maar een heel klein beetje vreugde) dan samen kunnen gaan. Waardoor vrede hebben met…. Wat dichter bij komt.

Wat zou het mooi kunnen zijn als de vreugde en verdriet perfect in balans zou kunnen zijn. Of misschien juist niet.

Het werken in de uitvaartzorg brengt met zich mee dat er veel verdriet op je pad komt. Je hebt het voorrecht om iets te kunnen betekenen in tijden van diep verdriet, rouw. Hele harde rouw. In gebroken gezinnen, bij alleenstaanden die heel alleen achterblijven. Bij mensen die heel boos zijn of heel gebroken en verslagen. Soms is er verdriet maar ook opluchting dat het voorbij is. Dat de pijn voorbij is. Dat een strijd geen strijd meer hoeft te zijn. Dat de zorg klaar is. Ook worden hele mooie herinneringen met ons gedeeld. Op dat moment is er nog niet te overzien dat er gemis gaat komen en een rouwproces in alle heftige fases die dat met zich meebrengt.

Het is zo dankbaar om de praktische zaken te mogen verzorgen zodat er tijd overblijft om te rouwen. Om samen op een waardevolle manier een afscheid vorm te geven. In de tijd vlak na een overlijden, waarin we een paar dagen mogen meelopen in de gezinnen, ontstaat er een vertrouwensband. De mooie en minder mooie verhalen die mensen met je delen zijn zo dierbaar. In die dagen is niets in balans. Dan wint het verdriet. Ik weet dat ook dat verdriet minder zal worden maar ik kan dat niet zeggen om niet te bagatelliseren wat iemand voelt. Ik kan zeggen dat de tijd de wonden heelt. Maar dat is niet zo. De tijd heelt geen wonden, tijd leert je leven met verdriet. En dan ineens na een poosje is er weer die zon op je snoet, of zie je weer de schoonheid van een sneeuwklokje of de glimlach van iemand die je bemoedigend toeknikt. Hele kleine dingen die ervoor zorgen dat je weer wat moed voelt en vertrouwen krijgt in jezelf. Vertrouwen dat er uiteindelijk een bepaalde vrede komt in je hart.

Het is ook mooi om te ervaren als mensen hun troost bij God en hun geloof kunnen vinden. Er vrede mee hebben dat hun vader of moeder is Thuisgehaald. Die berusting maakt mij altijd stil van binnen. Ook deze mensen rouwen maar op een heel andere manier. Blijmoedig zou ik het haast willen noemen. Wat is geloven dan een krachtig iets. Gesterkt te worden door het geloof dat er na dit leven een hemel is waar geen ziekte, oorlog of al het naars wat er maar te bedenken valt meegemaakt moet worden. Dat gun ik iedereen….

Het begin en het einde van het leven. De vreugde van een nieuw leven (het leven van Mozes), het verdriet over het einde van het leven. Ze gaan niet hand in hand. En toch horen ze bijelkaar als de zon en de maan. Ook heel ver van elkaar verwijderd maar de een kan er niet zijn zonder de ander. De dag die begint zodra de zon opkomt en zoals aan elke dag een einde komt als de maan zich laat zien.

The circle of live.

Mijn naam is Annelies, vijf jaar geleden was ik ineens alleen. Mijn partner werd ziek en vijf weken later overleed hij. Ik dacht dat ik alles wist van de dood en alles wat erbij komt kijken. Maar kwam tot de ontdekking dat de praktische zaak geen probleem was maar dat rouwen een heel andere tak van sport was. Dat duurde een paar jaar. Het gat in mijn buik zoals ik het ervaarde wilde maar niet dicht. Ik voelde me schuldig als ik lachte of op de momenten dat ik blij was. Het verdriet en de vreugde wilde maar geen vrienden van elkaar worden. Ik had geen vrede met de situatie en vocht tegen mezelf en tegen het aanvaarden. En toen was daar een nieuwe kans, die ik met beide handen heb gegrepen. En ik las een spreuk.

Je mag verdrietig zijn terwijl je gelukkig bent

En ik dacht je mag ook best gelukkig zijn terwijl je verdrietig bent.

Het een hoeft het ander niet uit te sluiten.

En dat heeft mij vrede gegeven. Amen