Dat onverwoestbare in mij

Zin in Baarn organiseerde zondagmiddag een voorstelling over het leven van Etty Hillesum. De vocalgroep Choral vertaalde, in samenwerking met Abke Bruins, haar krachtige en inspirerende boodschap met prachtige zang en heldere teksten uit haar dagboek. Thuis heb ik een boekje van Etty met de titel: “Dat onverwoestbare in mij”. Een intrigerende zin; het klinkt stevig en massief, maar toch heb ik het idee dat het iets subtiels en fijngevoeligs zou moeten zijn. Mijn hoofd maakt er een tegenstelling van en ik wil graag ontdekken wat deze zin voor mij zou kunnen betekenen. Met die gedachte neem ik plaats op de kerkbank in de Paaskerk.

Een lichtje dat altijd brandt

De voorstelling komt door zijn eenvoud, zeer indrukwekkend op me over. Teksten uit het dagboek van Etty worden afgewisseld met prachtige zang, met als terugkerend thema een lichtje dat altijd brandt. De boodschap komt diep bij me binnen, zeker omdat ik de dag ervoor bij de uitvaart was van een jongeman die vorige week zelfmoord pleegde. Jarenlang ben ik, bij hem en zijn familie, zeer intensief betrokken geweest en had ik op een andere weg gehoopt dan dit abrupte einde. Tijdens de uitvaart, al met het boekje van Etty Hillesum in mijn hoofd, bedacht ik me dat het deze jongeman maar niet lukte om bij het onverwoestbare in hemzelf te kunnen komen. Heel soms wel, maar veel te vaak stonden allerlei vragen over wat hem pijn deed in het leven voorop en kwam hij daar maar niet door heen. Natuurlijk zit ik met vragen over wat ik meer of anders had kunnen doen om de situatie te veranderen, maar ik zie ook dat ik mezelf daarmee in eenzelfde mechanisme draai. Ingrijpende gebeurtenissen als deze kan ik niet veranderen en ze duwen me in een soort menselijke nederigheid waarin ik alleen maar kan voelen wat ze met me doen. Het inzicht daarin wordt me door Etty Hillesum aangereikt. Het spreekt me aan dat zij, in alles wat haar overkwam, hogere machten niet verantwoordelijk voor haar lijden maakte of zichzelf erboven verhief, maar dat ze in haar geloof een liefdevolle krachtstroom vond die haar hielp om de omstandigheden te verdragen en zelfs nog een stap verder, bij dat onverwoestbare in haarzelf kwam.

Een liefdevolle stroom uit een onuitputtelijke bron

Het aangrijpende toneelspel raakt iets in mij aan. De onmacht van de afgelopen week voel ik nog steeds wel, maar daarnaast merk ik ook dat er ruimte ontstaat voor ontroering en warmte. Met mijn aandacht ga ik daar bewust naar toe, maak ik meer en meer ruimte en merk ik tot mijn stomme verbazing dat er letterlijk iets ont- dekt raakt: “een liefdevolle stroom uit een onuitputtelijke bron dat alsmaar groeit” zoals in het lied op het einde wordt gezongen. Als ik na de voorstelling naar huis fiets, schiet er een andere zin van Etty door mijn hoofd die ik, de dag ervoor nog, in haar boekje las: “Over mij moeten jullie nooit ongerust zijn en nooit treurig, daarmee helpen jullie me immers ook niet.” Ook daarin zie ik een boodschap die ik graag met me meeneem. Ik wil mensen niet in hun lijden zien, maar oog hebben voor hun kracht om de uitdagingen die het leven hen biedt te kunnen dragen. Die kracht zie ik zeker in haar. In de vreselijke omstandigheden waarin Etty leefde had ze altijd oog voor de jasmijn tussen de huizen en de ondergaande zon. Ze zag het mooie in alle ellende en sprak dat in andere mensen aan door er zelf bij te blijven. Ik vind het maar bijzonder dat door de voorstelling over het leven van Etty Hillesum dat onverwoestbare in mij aangesproken wordt. Een liefdevolle krachtstroom die ik door mij heen kan laten gaan, ook als ik straks weer met andere mensen te maken krijg die moeilijkheden ervaren en worstelen met levensvragen.

Samen verschil maken

Omdat ik in een tijd leef waarin ik het goed heb, zie ik het nog eens extra als een verantwoordelijkheid om die liefdevolle krachtstroom bewust te laten groeien en me te verbinden met anderen die hetzelfde doen. Ergens heb ik de hoop dat steeds meer mensen dat onverwoestbare in zichzelf zullen ontdekken zodat het een gezamenlijke kracht wordt, waarmee we mogelijk de harten kunnen raken van mensen die, ook in onze tijd, voor uitdagingen in het leven staan die ondragelijk lijken. Ik zou het mooi vinden om dit samen te doen en besef dat ik er zelf mee kan beginnen, vanaf nu en in ieder moment. In contact met dat onverwoestbare in mij, dat bijzonder genoeg stevig en massief voelt, terwijl het toch ook fijngevoelig en subtiel is (vanuit het hart gaat het wel samen) begin ik aan een nieuwe werkweek. Ik verbind me bewust met de mooie kleuren van de ochtendzon die opkomt tussen de bevroren velden, neem de inzichten van Etty mee en hoop dat ze via mij ook anderen zullen bereiken.

Geschreven door Annerieke van Wijhe vanuit Zin in Baarn.